عايقهای حرارتی

انتخاب مواد عایق

خصوصیات مهمی كه باید در انتخاب مواد عایق مد نظر قرار گیرد، به شرح زیر ارایه شده است :

• مقاومت حرارتی (Thermal Resistance) :هر چقدر كه میزان مقاومت حرارتی بیشتر باشد، نوع عایق بهتر خواهد بود.
• قابلیت احتراق (Combustibility) :هنگام در نظر گرفتن خطرات ناشی از آتش سوزی، در نظر گرفتن این پارامتر حائز اهمیت میباشد .
• سمیت (Toxicity) :برخی از مواد عایقی احتراق پذیرند و بدین ترتیب موجب رها سازی مواد سمی (بخار سمی) میگردند. بنابراین میبایست از استفاده از این نوع مواد در محیطهای سربسته اجتناب نمود.
• چروك خوردگی (Shrinkage) : تحت درجه حرارتهای زیاد امكان انقباض عایق و ایجاد چروك خوردگی در آن وجود خواهد داشت. در اثر ایجاد چروك بخشی از سطح عایقكاری شده، فاقد پوشش عایق خواهد شد.
• مقاومت در برابر تشعشعات ماوراء بنفش : زمانی كه مواد عایقكاری در خارج از ساختمان مورد استفاده قرار میگیرند ( بعنوان مثال تأسیساتی كه در فضای غیر مسقف نصب شده باشند ) میبایست به نوعی سطوح آنها پوشانده شود تا بتوان آنها را در برابر آسیب نور ماوراء بنفش محافظت نمود.
• مقاومت در برابر قارچ و میكروب : مواد عایقكاری خصوصا در صنایع غذایی و شیمیایی باید در برابر رشد قارچ و میكروب مقاوم باشند .
• خاصیت شیمیایی خنثی : مواد عایقكاری میبایست از لحاظ خواص شیمیایی خنثی باشند (pH=7)  تا بتوان از تخریب فلزاتی كه با آنها در تماس هستند.

جلوگیری نمود . این موضوع خصوصا در مكانهایی كه رطوبت زا هستند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
• ضریب انبساط و انقباض : این ضرایب در طراحی و مكانیابی مناسب، اتصالات تحت انقباض و انبساط و همچنین كاربرد عایقهای چند لایه ای (مركب) حائز اهمیت میباشند.
• مقاومت فشاری (Compressive Strength) : در مكانهایی كه مواد عایقكاری متحمل بار و یا فشارهای مكانیكی هستند، مقاومت فشاری عایق بسیار حائز اهمیت خواهد بود. لذا مناسب است تا در این مواقع از عایقهایی كه قادر به تحمل فشار هستند، استفاده شود.
• پل حرارتی (Thermal Bridge) : در مكانهایی كه عایقكاری بر سطوح غیر منظم و غیر یكنواخت انجام میپذیرد، ضروری است تا بگونه ای انجام گیرد كه تمامی پلهای حرارتی فصل مشترك بین سطوح مختلف را پوشش دهد.
• خاصیت موئینگی (Capillarity) : زمانی كه مواد عایقكاری در تماس با مایعات خطرناك و قابل اشتعال میباشند، میزان مقاومت در برابر جذب مایعات توسط خاصیت موئینگی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است .
• چگالی (Density ) : بسیاری از خواص مواد عایق و خصوصا ویژگیهای حرارتی تحت تأثیر چگالی قرار میگیرند. بنابراین انتخاب چگالی مناسب برای مواد عایقكاری بسیار حائز اهمیت است و میبایست در راستای نوع كاربری این مواد در نظر گرفته شود. در فصلهای بعدی فهرست كنترل ( چك لیست ) برای انتخاب چگالی متناسب با انواع كاربری ارایه میگردد .
نصب صحیح مواد عایقكاری میتواند طول عمر این مواد را تا حد طول عمر دستگاهها و یا لوله هایی كه بر روی آنها لایههای عایقكاری تعبیه شده اند، تضمین نماید. عایقهای مكانیكی میبایست همواره بر اساس توصیههای تولید كنندگان آن نصب و مورد بهره برداری قرار گیرند.

مروري بر آزبست

در گذشته از آزبست بصورت گسترده در عايقكاري استفاده ميشد. هر چند به لحاظ سرطانزا بودن الياف آزبست، ديگر از اين مواد در عايقكاري استفاده نميشود. آزبست در انواع مختلف توليد ميشود كه امروزه از نوع كريزوتيل به لحاظ كم خطر بودن استفاده ميشود. تحقيقات نشان داده است كه ميزان كم كريزوتيل سرطانزا نميباشد.امروزه از كريزوتيل در تهيه مصالح ساختماني، آستر ترمز ماشين و ديگر موارد مشابه استفاده ميشود، اما ديگر بعنوان عايق حرارتي مورد بهرهبرداري قرار نميگيرد.در گذشته از آزبست بعنوان عايق حرارتي استفاده زياد بعمل نميآمد چرا كه هدايت حرارتی آن بسیار پائین است ( حدود 0/06 W/m°C) و تنها عاملی كه باعث میشد از آزبست استفاده شود، خاصیت عدم اشتعال پذیری آن بوده است. تأسیسات قدیمی هنوز دارای عایقهای آزبستی میباشندكه غالباً ایمنتر است تا دست نخورده باقی بمانند در غیر اینصورت امكان آزاد شدن فیبرهای آزبست در هوای اطراف تأسیسات وجود خواهد داشت. پیشنهاد میگردد برای برداشتن عایقهای آزبست از تأسیسات قدیمی حتماً با مسئولین بهداشت مشاوره لازم بعمل آید.